Zarówno owoce, jak i warzywa są pierwszymi produktami bezmlecznymi, które zaczynają pojawiać się w diecie niemowląt. Dla malucha stanowią one nie lada wyzwanie – musi przystosować się do nowej struktury pokarmu, innego smaku porównując do mleka, a także opanować umiejętność jedzenia łyżeczką.
Warzywa i owoce wprowadzane w odpowiednim momencie w życiu niemowlaka mają kluczowe znaczenie dla prawidłowego rozwoju. Zawierają one cenne witaminy (zwłaszcza C, D, B), mikroelementy (między innymi żelazo, potas, jod czy fosfor) oraz węglowodany. Składniki te są niezbędne dla zdrowia dziecka. Ponadto, duże ilości błonnika pomagają w regulacji procesów trawiennych u małych dzieci.
W okolicy 5 miesiąca życia maluch zaczyna potrzebować dodatkowych składników odżywczych, których nie da się dostarczyć mu tylko za pomocą mleka matki oraz kaszek zbożowych. W tym momencie zaczynamy wprowadzać do jego diety gotowane i przeblendowane warzywa – oczywiście jeżeli wcześniej już przyzwyczaił się do jedzenia kaszek i ewentualnie owoców. Zaleca się zacząć od warzyw, aby niemowlę nie przywykło wyłącznie do słodkich smaków. Czasami jednak lepsze rezultaty przynosi zaczęcie od owoców, które są zdecydowanie bardziej atrakcyjne dla małych niejadków.
W pierwszym etapie nauki jedzenia pokarmów stałych zaleca się serwowanie maluchowi tylko kilku rodzajów warzyw. Najczęściej są to marchewka i dynia. Kolejne warzywa wprowadza się stopniowo, obserwując reakcję dziecka na nowe produkty. W tym okresie możemy podawać groszek, pietruszkę, seler, cukinię, fasolkę szparagową i buraki. Kluczowe jest tu świeżość i jakość warzyw – najlepiej prosto z naszego lub zaufanego ogrodu.
Określone warzywa, takie jak pomidory, pora czy ziemniaki, powinno się wprowadzić do diety niemowlaka dopiero około 8-10 miesiąca życia, głównie ze względu na wysoki indeks glikemiczny tych produktów oraz potencjalne ryzyko alergii (szczególnie w przypadku pomidorów). W tym czasie należy szczególnie monitorować reakcje dziecka na nowe produkty, aby szybko zauważyć ewentualne objawy nietolerancji pokarmowej.
Po tym czasie można rozpocząć podawanie maluchowi takich warzyw, jak brokuły, kalafior, kapusta włoska, cebula czy rzepa. Trzeba jednak zwrócić uwagę na ich silny smak po ugotowaniu, który często nie jest akceptowany przez dzieci. Jeżeli te warzywa są często spożywane przez pozostałych członków rodziny, można je starannie utrzeć i dodać trochę soku jabłkowego, co powinno złagodzić ich intensywny smak. Na sam koniec wprowadzamy kukurydzę – jej ziarna mają skórki, które mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa niemowlaka.
W okolicach 4 miesiąca życia niemowlaka warto stopniowo zmieniać jego gust kulinarny, aby przestawić go z dotychczasowego słodkiego smaku mleka na bardziej neutralne smaki warzyw. Rozpoczynamy od rozcieńczania mleka wodą podczas jednego karmienia dziennie przez kilka dni. Następnie można przejść do mleka z wywarem warzywnym – gotujemy marchewkę i pietruszkę lub dynię w kostce przez dwie godziny bez dodatku soli. Taki wywar dodajemy do odciągniętego mleka matki lub mieszamy z odpowiednią ilością mleka sztucznego. Tę miksturę podajemy dziecku przez butelkę ze smoczkiem z większymi otworami jako jeden z posiłków w ciągu dnia.