Pewne dziecko, które jest nieśmiałe, doświadcza różnorodnych wyzwań. Przeraża je myśl o negatywnym osądzie ze strony innych, brakuje mu umiejętności bronienia własnego stanowiska i często jest samotne. Dzieci takie często nie są świadome swoich mocnych stron. Pomimo tego, że nieśmiałość znacznie obniża pozytywny odbiór życia, dzieci zmagające się z tym problemem rzadko otrzymują specjalistyczną pomoc.
Nieśmiałość u dzieci – rozpoznawanie objawów
Chociaż nieśmiałość może poważnie utrudniać codzienne życie tych, którzy z nią walczą, nie jest to jednostka chorobowa ani nie jest zdefiniowana jako zaburzenie psychiczne w żadnej klasyfikacji. Obecnie definiuje się ją jako skomplikowany wzorzec objawów, które manifestują się w trzech sferach: behawioralnej, samoorientacyjnej oraz emocjonalnej.
Dr Małgorzata Zabłocka, ekspertka w tej dziedzinie, opisuje objawy nieśmiałości u dzieci jako:
- bierność społeczną,
- niską samoocenę i brak wiary w sobie,
- lęk społeczny.
Dzieci nieśmiałe często doświadczają trudności w wyrażaniu siebie w obecności innych. Na przykład, mogą mieć problem z udzieleniem odpowiedzi na zadane pytanie w klasie. Rzadko podejmują inicjatywę, nie angażują się w rozmowy i unikają kontaktów z rówieśnikami, co prowadzi do poczucia samotności. Mają również problem z obroną swojego punktu widzenia podczas konfliktów czy dyskusji.
Nieśmiałość ma również wpływ na postrzeganie siebie przez dziecko. Dzieci takie mają niepewną samoocenę i nie wierzą w swoje umiejętności, co często prowadzi do braku świadomości własnych mocnych i słabych stron. Z drugiej strony, aspekt emocjonalny nieśmiałości jest związany z uczuciem strachu przed oceną innych. Jak mówi dr Zabłocka, dzieci cierpiące na nieśmiałość żyją stale w obawie przed kompromitacją, krytyką, wyśmianiem lub porażką. Przewidują negatywne oceny ze strony innych, nawet jeśli nie ma żadnych oznak takiego zachowania ze strony otoczenia.
Oczywiście istotne jest zwrócenie uwagi na stopień, w jakim nieśmiałość jest nasilona. Znany psycholog Philip G. Zimbardo podkreśla: „Nieśmiałość to złożone zjawisko, które prowadzi do szeregu konsekwencji – od lekkiego zakłopotania, przez nieuzasadniony lęk przed innymi ludźmi, aż po skrajną nerwicę”. Ogólnie rzecz biorąc, można stwierdzić, że dzieci nieśmiałe funkcjonują poniżej swojego pełnego potencjału, na różnym poziomie.